Rynek energii elektrycznej w Polsce jest ściśle regulowany zarówno przez prawo krajowe, jak i przepisy Unii Europejskiej. Celem tych regulacji jest zapewnienie przejrzystości, konkurencyjności oraz stabilności rynku, przy jednoczesnym wsparciu transformacji energetycznej i zrównoważonego rozwoju. Dla uczestników rynku – wytwórców, sprzedawców, dystrybutorów i odbiorców – znajomość podstawowych zasad prawnych jest kluczowa, by sprawnie poruszać się w strukturze obrotu energią.
Prawo energetyczne – fundament krajowych regulacji
Podstawą funkcjonowania rynku energii w Polsce jest ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne. To właśnie ten akt prawny określa zasady dotyczące wytwarzania, przesyłu, dystrybucji i sprzedaży energii elektrycznej, a także prowadzenia działalności gospodarczej w sektorze energetycznym. Ustawa wprowadza m.in. system koncesji dla przedsiębiorstw energetycznych oraz nadzór nad ich działaniami, sprawowany przez Urząd Regulacji Energetyki (URE).
Jednym z kluczowych założeń prawa energetycznego jest obowiązek promowania przejrzystego handlu energią, głównie poprzez obrót na Towarowej Giełdzie Energii (TGE). Ma to na celu ograniczenie ryzyka nadużyć i zapewnienie uczciwej konkurencji między uczestnikami rynku.
Regulacje unijne – REMIT i nadzór nad rynkiem hurtowym
Do krajowego systemu prawnego dochodzą również regulacje unijne, z których najważniejszym dokumentem w zakresie handlu hurtowego jest Rozporządzenie REMIT – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1227/2011. Jego głównym celem jest zapobieganie manipulacjom cenowym oraz zapewnienie uczciwości i transparentności na rynku energii.
Zgodnie z REMIT, uczestnicy rynku są zobowiązani do raportowania transakcji zawieranych na rynku hurtowym oraz do ujawniania tzw. informacji wewnętrznych, takich jak planowane lub nieplanowane przestoje w pracy jednostek wytwórczych. W Polsce nad przestrzeganiem przepisów REMIT czuwa URE, współpracujący z Agencją ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER).
EU ETS – system handlu emisjami a koszty energii
Kolejnym ważnym elementem wpływającym na handel energią w Polsce jest Europejski System Handlu Uprawnieniami do Emisji (EU ETS), obowiązujący od 2005 roku. System ten dotyczy m.in. elektrowni i zakłada, że każde przedsiębiorstwo wytwarzające energię musi posiadać odpowiednią liczbę uprawnień do emisji CO₂.
W praktyce oznacza to, że energia z paliw kopalnych wiąże się z dodatkowymi kosztami, wynikającymi z konieczności zakupu uprawnień do emisji. Szacuje się, że emisja jednej megawatogodziny (MWh) energii z węgla generuje około jednej tony CO₂. Przy cenie 100 euro za tonę oraz kursie 4,50 zł za euro, koszt emisji wynosi nawet 450 zł za każdą MWh, co znacząco wpływa na finalną cenę energii elektrycznej produkowanej z paliw kopalnych. To z kolei wzmacnia konkurencyjność odnawialnych źródeł energii, które nie są objęte tymi opłatami.
Podsumowanie
System prawny regulujący obrót energią w Polsce oparty jest na przejrzystości, uczciwej konkurencji oraz dążeniu do niskoemisyjnej gospodarki. Zarówno Prawo energetyczne, jak i rozporządzenia unijne, takie jak REMIT czy EU ETS, mają kluczowy wpływ na sposób, w jaki działa rynek energii – od produkcji, przez sprzedaż, po końcowego odbiorcę. Znajomość tych zasad jest niezbędna dla każdego, kto chce świadomie uczestniczyć w rynku energetycznym – czy to jako sprzedawca, odbiorca, czy inwestor.
