Towarowa Giełda Energii (TGE) to kluczowy element polskiego rynku energii elektrycznej. To właśnie tu codziennie kształtują się ceny prądu w transakcjach hurtowych, które później wpływają na stawki dla odbiorców końcowych – firm i gospodarstw domowych. Choć rynek działa zgodnie z zasadami podaży i popytu, na poziom cen wpływa wiele dodatkowych czynników – od polityki klimatycznej po pogodę.
Podstawowym czynnikiem kształtującym ceny energii na TGE jest relacja między podażą a popytem. Wzrost zapotrzebowania – np. zimą podczas mrozów lub latem w czasie upałów – zazwyczaj powoduje wzrost cen. Z kolei niskie zapotrzebowanie, np. nocą lub w dni wolne, sprzyja ich spadkowi.
Na dostępność energii wpływają także czynniki techniczne, takie jak awarie elektrowni, ograniczenia przesyłu czy czasowe wyłączenia źródeł wytwórczych. Im niższa dostępna moc w systemie, tym bardziej ograniczona podaż, a to prowadzi do wzrostu cen.
Koszty emisji CO₂ – wpływ unijnego systemu EU ETS
Dla krajów takich jak Polska, gdzie znaczna część energii pochodzi z węgla, istotnym składnikiem ceny jest koszt uprawnień do emisji CO₂. W ramach systemu EU ETS każda tona wyemitowanego dwutlenku węgla musi być pokryta odpowiednim uprawnieniem (EUA).
Przy wysokich cenach EUA – np. 80–100 euro za tonę – koszt emisji jednej MWh energii elektrycznej z węgla może sięgać nawet 400–450 zł, co bezpośrednio przekłada się na wzrost notowań na TGE. Im droższe emisje, tym droższa produkcja z paliw kopalnych – i tym większa przewaga odnawialnych źródeł energii.
Pogoda i udział OZE
Wraz ze wzrostem udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) w polskim miksie energetycznym, znaczenie pogody w kształtowaniu cen energii rośnie. Produkcja z wiatru i słońca jest zmienna – w dni wietrzne lub słoneczne energia z OZE wypiera droższe źródła konwencjonalne, co obniża ceny. Natomiast w bezwietrzne noce system musi być zasilany przez elektrownie węglowe lub gazowe, co podnosi koszty.
Geopolityka i kryzysy surowcowe
Ostatnie lata pokazały, jak duży wpływ na notowania energii na giełdach mogą mieć wydarzenia międzynarodowe. Przykładem był kryzys energetyczny w Europie w 2022 roku, wywołany wojną w Ukrainie i zakłóceniami w dostawach gazu. Wzrost cen surowców, napięcia polityczne, zmiany tras importowych – wszystko to wpływa na dostępność energii i zwiększa niepewność na rynku. Dlatego ceny na TGE bywają wrażliwe na globalne wydarzenia – niezależnie od lokalnej sytuacji w Polsce.
TGE – kluczowe miejsce handlu energią
TGE – kluczowe miejsce handlu energią
Towarowa Giełda Energii pełni funkcję centralnej platformy handlowej w Polsce, zapewniając transparentność obrotu i dostęp do bieżących danych cenowych. To tutaj kształtują się ceny referencyjne, na których opierają się umowy z odbiorcami końcowymi. Dla firm energetycznych, dużych odbiorców i analityków – monitoring cen na TGE to podstawowe narzędzie do planowania zakupów, strategii i kontraktów.
Podsumowanie
Na ceny energii na TGE wpływa wiele zmiennych – od klasycznej relacji podaży i popytu, przez koszty emisji CO₂, po czynniki pogodowe i sytuację geopolityczną. Zrozumienie tych mechanizmów jest kluczowe nie tylko dla uczestników rynku, ale także dla firm i instytucji analizujących ryzyko kosztów energii. Dzięki Towarowej Giełdzie Energii możemy śledzić te zmiany w czasie rzeczywistym i podejmować bardziej świadome decyzje zakupowe.
